Inzicht in de EUDR

Inzicht in de EUDR

De European Union Deforestation Regulation (EUDR) verplicht bedrijven die bepaalde grondstoffen inkopen of verhandelen ervoor te zorgen dat hun producten niet bijdragen aan ontbossing. Deze verordening vervangt de EU Timber Regulation (EUTR), maar stelt strengere eisen op het gebied van traceerbaarheid en zorgvuldigheid. Daarnaast is de reikwijdte uitgebreid naar meer grondstoffen. Waar de EUTR zich richtte op het voorkomen van illegale ontbossing, heeft de EUDR als doel om alle vormen van ontbossing, inclusief legale ontbossing, te elimineren.

Grondstoffen die onder de EUDR vallen, zijn onder andere rundvlees, cacao, koffie, palmolie, rubber, soja en hout, evenals producten die hiervan zijn afgeleid.

 

Welke bedrijven moeten voldoen aan de EUDR?

Alle bedrijven die in de EU actief zijn en handelen in de bovengenoemde grondstoffen, moeten voldoen aan de EUDR. Dit geldt voor zowel grote ondernemingen als voor kleine en middelgrote bedrijven (kmo’s), al gelden voor kmo’s iets minder strenge regels.

De EUDR maakt onderscheid tussen twee soorten bedrijven:

• Exploitanten: bedrijven die een relevant product voor het eerst op de EU-markt brengen of het uit de EU exporteren. Bijvoorbeeld: als bedrijf A in de EU is gevestigd en cacaoboter importeert uit een niet-EU-land, wordt het beschouwd als een exploitant. Dit geldt ook voor bedrijven die een product omzetten in een ander product dat onder de EUDR valt. Bijvoorbeeld: als bedrijf B de cacaoboter van bedrijf A gebruikt om chocolade te produceren en deze op de markt brengt, wordt bedrijf B ook als exploitant gezien.
• Handelaren: bedrijven die een relevant product meerdere keren op de EU-markt aanbieden. Dit zijn bedrijven die geen exploitant zijn, maar die producten binnen de EU verhandelen. Bijvoorbeeld: als bedrijf C een supermarkt is die de chocolade van bedrijf B verkoopt, wordt het beschouwd als een handelaar.

Vanwege een uitstel van 12 maanden moeten grote bedrijven uiterlijk op 30 december 2025 voldoen aan de EUDR. Voor kmo’s geldt een deadline van 30 juni 2026.

 

EUDR vereisten

De EUDR verbiedt de import, verkoop of export van relevante producten binnen de EU, tenzij ze aan de volgende drie criteria voldoen:

1. Ze zijn ontbossingsvrij;
2. Ze zijn geproduceerd in overeenstemming met de relevante wetgeving van het productieland; en
3. Ze zijn gedekt door een zorgvuldigheidsverklaring.

Volgens de EUDR is een product ontbossingsvrij als het geen grondstoffen bevat (of daarvan is gemaakt) die afkomstig zijn van land dat na 31 december 2020 is ontbost of waarvan het bos is aangetast.

De EUDR definieert ontbossing als de omzetting van bos naar landbouwgrond en bosdegradatie als de omzetting van een primair of natuurlijk regenererend bos in een plantagebos of aangeplant bos. Dit betekent bijvoorbeeld dat het omvormen van een natuurlijk bos tot een houtplantage niet voldoet aan de EUDR-eis van ontbossingsvrijheid.

 

Zorgvuldigheidsplicht (Due Diligence)

Om te garanderen dat producten ontbossingsvrij zijn en in overeenstemming met de wetgeving van het productieland zijn geproduceerd, moeten bedrijven voldoen aan de zorgvuldigheidseisen. Volgens de EUDR bestaat dit uit drie belangrijke stappen.

1. Bedrijven moeten uitgebreide informatie, gegevens en documenten verzamelen over het product, het productieland en de geolocaties van alle percelen waar de relevante grondstoffen zijn geproduceerd. De EUDR stelt daarom strikte traceerbaarheidseisen. Bedrijven moeten ook informatie verzamelen over de bedrijven en personen van wie zij de relevante producten hebben gekocht of aan wie ze deze hebben verkocht, evenals overtuigend en verifieerbaar bewijs dat de relevante producten ontbossingsvrij zijn en in overeenstemming met de relevante wetgeving van het productieland zijn geproduceerd.
2. Op basis van de verzamelde informatie moet een risicobeoordeling worden uitgevoerd om te bepalen of een product het risico loopt niet te voldoen aan de regelgeving. Hierbij moet rekening worden gehouden met onder andere de volgende criteria: het risiconiveau dat de Europese Commissie aan het productieland heeft toegekend, de aanwezigheid van bossen, de aanwezigheid van inheemse volkeren, de mate van ontbossing of bosdegradatie, zorgen met betrekking tot het productieland (bijvoorbeeld corruptieniveaus of schendingen van mensenrechten) en de complexiteit van de toeleveringsketen.
3. Behalve als de risicobeoordeling in stap 2 heeft aangetoond dat er geen of slechts een verwaarloosbaar risico is dat de producten niet aan de eisen voldoen, zijn bedrijven verplicht om risicobeperkende maatregelen te nemen. Deze kunnen onder andere bestaan uit het verzamelen van aanvullende informatie, gegevens of documenten, het uitvoeren van onafhankelijke onderzoeken of audits, of het ondersteunen van de naleving door leveranciers, met name kleinschalige boeren, door middel van capaciteitsopbouw en investeringen.

Daarnaast vereist de EUDR dat bedrijven jaarlijks publiekelijk rapporteren over hun zorgvuldigheidssysteem en dat zij alle documentatie met betrekking tot due diligence ten minste vijf jaar bewaren.

 

Uitzonderingen voor kmo’s

De hierboven beschreven eisen gelden voor exploitanten en niet-kmo-handelaren. Kmo-handelaren hoeven geen due diligence uit te voeren of een due diligence-verklaring in te dienen. Zij zijn alleen verplicht om relevante informatie over hun leveranciers te verzamelen, in tegenstelling tot niet-kmo-handelaren, die moeten garanderen dat due diligence is uitgevoerd. Kmo-exploitanten genieten ook bepaalde uitzonderingen. Zij zijn bijvoorbeeld niet onderworpen aan de jaarlijkse rapportageverplichtingen van hun zorgvuldigheidssysteem en hoeven slechts lichtere risicobeperkende maatregelen toe te passen. Bovendien hoeven downstream kmo-exploitanten geen due diligence uit te voeren of een due diligence-verklaring in te dienen als dit al door een upstream-exploitant is gedaan.

Toch blijven alle exploitanten en handelaren verantwoordelijk voor de naleving van de regelgeving met betrekking tot de producten die zij op de markt brengen, verhandelen of exporteren.

 

Handhaving en sancties

EU-lidstaten moeten één of meerdere bevoegde autoriteiten aanwijzen die verantwoordelijk zijn voor de naleving van de EUDR. Deze autoriteiten zullen controles uitvoeren om vast te stellen of bedrijven aan de regelgeving voldoen. Deze controles kunnen onder andere bestaan uit onderzoeken naar de zorgvuldigheidssystemen van bedrijven of het controleren van documentatie en registraties die aantonen dat producten aan de EUDR voldoen.

Lidstaten moeten ook regels opstellen voor sancties bij overtredingen. Mogelijke sancties zijn onder andere boetes die in verhouding staan tot de milieuschade en de waarde van de betrokken grondstoffen of producten, inbeslagname van producten, tijdelijke uitsluiting van openbare aanbestedingen of een verbod op het op de markt brengen of beschikbaar stellen van relevante producten.

 

Wat kunnen bedrijven doen om zich voor te bereiden?

• Actualiseer of stel een ontbossingsvrij beleid op: Zorg ervoor dat dit beleid in lijn is met de EUDR door een uiterste datum van 31 december 2020 of eerder op te nemen.
• Breng de toeleveringsketen in kaart en werk aan traceerbaarheid: De EUDR vereist dat bedrijven de geolocaties identificeren van percelen waar grondstoffen zijn geproduceerd. Het is daarom essentieel om precies te weten waar producten vandaan komen.
• Werk samen met leveranciers: Leveranciers, met name kleinschalige boeren, hebben mogelijk ondersteuning nodig om aan de EUDR-vereisten te voldoen.
   

Conclusie

De EUDR introduceert strengere eisen voor bedrijven die belangrijke grondstoffen inkopen of verhandelen. Het opzetten van robuuste traceerbaarheids- en zorgvuldigheidssystemen zal essentieel zijn om ervoor te zorgen dat producten niet bijdragen aan ontbossing. Naarmate de deadline voor naleving nadert, is het cruciaal dat bedrijven zich voorbereiden door te begrijpen wat de EUDR voor hun activiteiten betekent, informatie te verzamelen – bijvoorbeeld door in gesprek te gaan met relevante leveranciers – en een nalevingsplan op te stellen.

Hoewel de EUDR aanzienlijke verplichtingen met zich meebrengt, heeft de regelgeving de potentie om echte verandering teweeg te brengen door ervoor te zorgen dat producten die de EU-markt betreden, niet gelinkt zijn aan ontbossing.